Consequente internationalisering: er is geen realistisch alternatief en er is behoefte aan.
Wibren van der Burg
Toen een aantal jaren geleden werd gesuggereerd om R en R een meer internationaal profiel te geven was ik daarvan geen groot voorstander. Ik had ongeveer dezelfde opvatting als nu uitgedragen door Jan Smits en Pauline Westerman. Ik meende dat er behoefte was aan een rechtstheoretisch tijdschrift voor een breed Nederlands publiek, dat zowel de rechtsfilosofische academische gemeenschap zou kunnen bedienen als de theoretische geïnteresseerde juristen, zowel in de rechtspraktijk als aan de universiteiten. Een sterke internationaal profiel zou ons de laatste groep laten verliezen. Bovendien was ik niet gelukkig met de sterke dominantie van het Engels als academische taal, ten koste van het Nederlands. Niettemin heb ik de keuze voor een hybride benadering geaccepteerd en ondersteund. Het blijkt bij lezing van de stukken dat ik in 2014 zelfs verantwoordelijk was voor het enige Nederlandstalige artikel van dat jaar, op basis van een VWR- voordracht.
Als ik nu met frisse blik naar het tijdschrift kijk, denk ik dat het niet veel interessants meer biedt voor gewone juristen. (Die belangstelling was altijd maar beperkt; ik herinner me een gezondheidsrecht-collega die me complimenteerde voor mijn artikel in Bioethics en zich niet ervan bewust was dat ik een veel degelijker met jurisprudentie onderbouwde en meer op de Nederlandse context toegespitste versie in R en R had gepubliceerd.) Maar het heeft daardoor ook niet veel aantrekkingskracht meer voor rechtsfilosofen die met een artikel een breder debat in Nederland willen aangaan. Een Nederlandstalig rechtsfilosofisch artikel over actuele kwesties zou ik nu altijd aan het NJB of vergelijkbare tijdschriften aanbieden, zelfs als de academische status misschien minder is. Men wil tenslotte ook gelezen worden. Een dergelijk advies zou ik ook aan mijn promovendi geven.
En een Engelstalig artikel kun je beter eerst proberen bij de bekende ‘betere’ tijdschriften – zeker als je nog carrière moet maken. Alleen voor boekbesprekingen zou ik mijn promovendi nog adviseren om zich op NJLP te richten, maar dat zijn natuurlijk ook meer tussendoortjes in het onderzoek.
Dat betekent dat ik geen reden zie om de huidige hybride status van NJLP te handhaven. Teruggaan naar een primair Nederlandstalig tijdschrift gaat niet lukken: wie gaat de kolommen nog vullen? Alleen wat hobbyisten en mensen die geen carrière meer hoeven te maken, zoals (bijna-) emeriti. Maar universitaire medewerkers zou dringend moeten worden afgeraden om daar nog in te publiceren. Gaan praktijkjuristen het nog lezen? Om die groep te bereiken, zou je beter kunnen voorstellen dat Themis of NJB jaarlijks een filosofische special hebben rond een actueel thema; dan bereik je de praktijkjuristen pas echt. Maar ze gaan echt niet een gereanimeerd R en R lezen. Voorstellen als die van Smits en Westerman zijn daarom m.i. niet realistisch: er is niet voor niets jaren geleden voor gekozen om de exclusief Nederlandse benadering te laten varen. Het alternatief van Van Klink, de Vries en Lindahl vind ik in dit verband ook geen oplossing. Het blijft voortmodderen met een hybride formule en is voor geen van de doelgroepen echt aantrekkelijk. Dat is volgens mij pas echt het tijdschrift ten grave dragen.
Laten we maar accepteren dat Engels op dit moment de dominante wetenschapstaal is en laten we er dus maar een volledig Engelstalig tijdschrift van maken. Vooralsnog kunnen we, zoals de redactie voorstelt, een zekere band met de VWR handhaven, zoals ook allerlei andere tijdschriften nog een band hebben met allerlei beroepsverenigingen en onder strikte kwaliteitswaarborgen soms selecties uit de congresbijdragen publiceren.
Ik heb nog een extra reden waarom ik een dergelijke consequente internationalisering zou toejuichen. De meeste van de leidende rechtsfilosofische tijdschriften op dit moment worden gedomineerd door aanhangers van analytical jurisprudence, en dan ook nog van een specifieke versie daarvan namelijk de Oxfordse met een zekere positivistische bias. Ik ben zelf in die traditie getraind, waardeer deze dan ook zeer, maar meen inmiddels wel dat deze vrij steriel is geworden. De dominantie van de analytische orthodoxie lijkt de laatste jaren in de tijdschriften alleen maar sterker te worden. Voor auteurs die op een andere manier rechtsfilosofie willen bedrijven, zijn er op dit moment weinig alternatieven en die hebben meestal minder status dan de analytisch- filosofische tijdschriften. Er is dus een duidelijke behoefte aan een goed tijdschrift met een bredere, opener instelling, maar wel met hoge kwaliteitsnormen en strikte peer review. (Het succesvolle Ethical Theory and Moral Practice, door Den Hartogh genoemd, is mede om vergelijkbare redenen opgericht: artikelen die zich specifiek op Europese problemen richtten en uit Europese ethische stromingen voortkwamen, kwamen in de mainstream – lees Angelsaksische – tijdschriften onvoldoende aan de bak.)
R en R was – deels noodgedwongen – altijd vrij inclusief; er konden artikelen in uit alle filosofische tradities. Dat past ook bij de Nederlandse traditie waarin men vanouds zich richtte op het Franse, het Duitse én het Engelse taalgebied en ook nog open stond voor de verschillende stromingen daarbinnen. Ik denk dat NJLP dus prima gepositioneerd is om de hierboven door mij gesignaleerde leemte te vullen, en daarmee een van de leidende rechtsfilosofische tijdschriften te worden. Als het dat wordt, wordt het ook aantrekkelijker voor mijn promovendi, en voor mijzelf, om weer Engelstalige artikelen aan dit tijdschrift aan te bieden.
Kortom, ik denk dat de strategie die door de redactie is voorgesteld de enige realistische is. Maak er een vooraanstaand Engelstalig tijdschrift van, met een bredere redactie, een bredere uitstraling en een inclusief filosofisch profiel. Daarbij past een ruimere naam; mijn voorkeur zou zijn European Journal of Legal Philosophy.
Comments on this entry are closed.